Doanh nghiệp tìm lợi tránh hại

Họa, phúc bù trừ cho nhau. Trong phúc có họa, trong họa có phúc. Doanh nghiệp (DN) giỏi chớp cơ hội mà vụng tránh rủi ro, thì tiền vô tay này sẽ ra tay kia. Chỉ khi vừa biết nắm bắt cơ hội, vừa khéo tránh rủi ro, DN mới giữ được tiền trong túi, làm cho nó sinh sôi nảy nở.

Rủi ro đến từ mọi hướng, không chừa một ai, từ DN giàu đến DN nghèo, từ DN lớn đến DN nhỏ. Ngất ngây trước thuận lợi, không nhìn ra bất lợi, DN dễ bị nguy biến bất ngờ đánh gục.

Những tháng đầu quý I/2010, người nông dân miền Trung hớn hở trước viễn cảnh trúng đậm mùa dưa hấu. Năm ngoái, cũng vào thời điểm này, từng đoàn xe tải tấp nập ra vào, tranh nhau bốc dưa chở đi tiêu thụ. Nức lòng trước vận may năm trước, người nông dân lại càng hồ hởi trước thuận lợi năm nay. Trời thương, không rét lạnh, sâu bệnh không hoành hành, lại thêm hạt giống tốt, tỷ lệ đậu quả cao. Dưa hấu vụ này được mùa lớn.

Trong phúc có họa. Được mùa mất giá. Dưa hấu đang vào mùa, đến đỉnh điểm thu hoạch, đột nhiên hàng trăm tấn dưa hấu xuất đi Trung Quốc kẹt ở cửa khẩu Tân Thanh. Thị trường Trung Quốc phủi tay không tiếp nhận, đẩy hàng ngàn gia đình lâm vào cảnh khốn cùng. Bao hy vọng đổ vào vụ dưa, bao công sức, tiền bạc bỏ ra xem như mất trắng.

Giá thấp nhưng người dân phải cắn răng bán đổ, bán tháo để tránh dưa thối hàng loạt khi mưa xuống. Đã bao lần người nông dân lao đao trước cảnh được mùa mất giá? Từ người trồng lúa, cà phê đến người nuôi cá basa…, cuộc đời họ cứ lẩn quẩn trong vòng tròn làm lụng vất vả mà mãi không giàu. Vì chỉ tính đến đường thắng mà không nghĩ đến đường thua, bất lực trước rủi ro, nên tiền vô rồi lại ra, người nghèo vẫn hoàn nghèo.

Cũng trong quý I/2010, BP, công ty lớn thứ tư trên thế giới, hoan hỷ trước kết quả kinh doanh đẹp như mơ. Hai năm liên tiếp, 2008 và 2009, trong khi hàng loạt công ty lớn trên thế giới rơi rụng, thì BP ung dung thu về 40 tỷ USD lợi nhuận. Năm nay hứa hẹn thêm một năm tốt đẹp. Trong quý I, bình quân mỗi ngày BP kiếm được 61 triệu USD lợi nhuận. Một con số khiến cổ đông BP mát lòng mát dạ.

Trong may có rủi. Ngày 20/4/2010, vận đen đến với BP: giàn khoan Deepwater Horizon ở ngoài khơi bờ biển bang Louisiana (Mỹ) nổ tung, nhấn chìm vùng Vịnh Mexico trong biển dầu, gây ra thảm họa tràn dầu lớn nhất lịch sử nước Mỹ. Trong vòng 50 ngày kể từ ngày gây ra thảm họa, giá cổ phiếu BP giảm 52%, 90 tỷ USD bốc hơi. BP bị buộc lập quỹ bồi thường thiệt hại 20 tỷ USD.

Công ty Đánh giá tín dụng Moody hạ mức tín dụng của BP xuống mức độ “rác” – mức tín dụng không còn đáng tin tưởng. Vận đen vẫn chưa dừng ở đó, nếu như BP chưa khắc phục hoàn toàn thảm họa. Cơ hội đưa BP lên, rủi ro nhấn chìm BP xuống. Xem trọng cơ hội nhưng lơ là rủi ro, tiền vô rồi lại ra, BP từ “đại gia” thành tội đồ, đối mặt với nguy cơ phá sản, bị thâu tóm.

Cuối tháng Tư, ven bờ sông Vàm Cỏ Đông (Tây Ninh), đầu tháng Năm, trên sông Trà Khúc (Quảng Ngãi), cá chết trắng sông. Sang tháng Sáu, hàng tấn cá bè của người dân Biên Hòa (Đồng Nai), rồi hàng trăm tấn cá nuôi trên sông Châu Giang (Hà Nam) chết hàng loạt. Cá chết không phải vì giống cá xấu, cũng không do người nuôi lười biếng, mà do các công ty xả chất thải ra sông khiến nguồn nước ô nhiễm.

Dồn hết vốn liếng, công sức vào cá, yên tâm về nguồn nước trong mà không tính đến có lúc nguồn nước sẽ bị đục, người dân mất trắng khi rủi ro xảy ra. Cá sống nhờ nước. DN sống nhờ gì? Chỉ khi nhìn thấy tất cả những thứ tác động đến mình, từ gần đến xa, tìm cho ra bất lợi, DN mới có thể kịp thời tránh được rủi ro:

* Từ gần… DN chi phối ai? – Năng lực DN đến đâu? Mạnh yếu ở điểm nào? Nguồn lực nhiều hay ít…?

* Đến xa… Ai chi phối DN? – Chính phủ quy định chặt hay thoáng? Lãi suất cao hay thấp? Tỷ giá lên xuống thế nào? Khách hàng giàu hay nghèo? Nhà cung cấp nhiều hay ít? Đối thủ mạnh hay yếu? Nền giáo dục giỏi hay dở…?

Trong may có rủi, trong rủi có may. Gặp tình hình bất lợi, tìm cho ra điều lợi mới làm được đại sự. Gặp tình hình thuận lợi, nhìn thấy điều bất lợi mới kịp thời giải trừ nguy biến. Càng hiểu rõ về mình, nhận ra những chỗ dễ làm mình tổn thương, DN càng dễ kiểm soát tình hình, tránh được bất trắc, thắng lợi vẻ vang. Tự cứu mình trước rồi Trời sẽ cứu.